WAAROM EEN KLIMAATVERANDERING-EMOJI ER NIET KOMT, TERWIJL WIJ DIE WEL WILLEN
Over de invloed van het kapitalisme op emoji.
📝 3 maart 2020
Op het emoji toetsenbord scroll je langs unicorns, bloemen, sterren en hartjes. Als de naar de symbolen kijkt lijken er geen problemen op de wereld te zijn. Hoe komt het dat de beeldtaal waarmee bijna alle smartphonebezitters hun berichten verrijken zo overwegend rooskleurig is? En zijn dit wel de symbolen die we nodig hebben tijdens onze digitale gesprekken?
Begin mei 2019 kondigde Google aan 53 nieuwe gender fluïde emoji toe te voegen. We hadden mannelijke en vrouwelijke facepalmers, rechters, fietsers en zombies op onze telefoon, maar nog geen gender neutrale. Inmiddels heb je bij elk emojipersoon een menu met 18 verschillende huids-, haar- en genderopties. Google nam hiermee het voortouw. De andere platforms, hun concurrenten, volgden.
Google kan zo’n verandering niet zomaar doorvoeren. Het moet eerst worden goedgekeurd door Het Unicode Consortium. Deze Amerikaanse non-profitorganisatie houdt zich bezig met het digitaal maken van schriften. Zo hebben ze ook alle letters uit het alfabet een digitale code gegeven, die geactiveerd wordt als je een toets op je laptop indrukt. Het is een universele code tussen apparaten, die ervoor zorgt dat je zonder problemen een bericht vanaf je iPhone naar een Samsungtelefoon kunt appen. Zonder Unicode zouden sommige letters niet doorkomen en zou het bericht vol witte vierkantjes staan. De rol die Unicode voor emoji vervult is iets anders dan die voor andere schriften. Hun werk voor het alfabet was duidelijk: ze moesten 26 letters coderen. Maar hoeveel emoji er zijn staat niet vast. Toen ze emoji in 2010 codeerden, werd de beeldtaal nog alleen in Japan gebruikt. De collectie was daarom typisch Japans. Vrij snel veroverde emoji de hele wereld en werden de sushi- en andere rijstgerechten uit de voedingsmiddelencategorie aangevuld met kaas, een taco en broccoli. De taal is nog steeds niet af. Gebruikers blijven wensen hebben en Unicode kiest elk jaar een aantal dingen uit die ze toevoegen als emoji.
Jij, ik en iedereen kan een voorstel hiervoor indienen. Het Unicode Consortium vervolgens de keuze in overleg met hun voting members. Bedrijven als Apple, Google, Facebook of Adobe betalen jaarlijks $18.000 om voting member te zijn. Unicode maakt de code en geven een titel. Elk platform gaat vervolgens zelf aan de slag met het ontwerp. Dit zorgt ervoor dat bijvoorbeeld de ‘rolling eyes emoji’ 🙄, één van mijn persoonlijke favorieten, op een iPhone neutraal kijkt maar op een Google Pixel telefoon een afkeurende mond heeft.
Hoewel Het Unicode Consortium nauw samenwerkt met grote tech-bedrijven moeten zij wel, net als jij en ik, een officiële aanvraag indienen als ze bepaalde emoji op het toetsenbord willen zien. Zo stelde Apple in 2018 dat er binnen het brede emoji scala weinig symbolen zijn voor mensen met een handicap. Het bedrijf diende een voorstel in voor 13 nieuwe emoji voor deze minderheid, waaronder een mechanische rolstoel, een gehoorapparaat, een hulphond én een blindengeleidehond. De voters van de Unicode stemden hiermee in en de mechanische rolstoel verscheen eind 2019 op ons toetsenbord. Tinder voerde in 2018 publiek campagne voor koppels met verschillende huidskleuren. En Google zorgde er in 2016 voor dat de vrouwen op het emoji toetsenbord niet alleen met hun uiterlijk bezig zijn 💇♀️ 💆♀️ maar ook een serieus beroep uit gingen oefenen 👩🏫 👩🎓 👮♀️. Als zo’n techbedrijf een verzoek voor een nieuwe emoji indient, levert dat bijna gegarandeerd media-aandacht op, in tegenstelling tot als jij en ik dat doen. Ze zijn het dan ook gaan gebruiken als uithangbord om te laten zien hoe open-minded en inclusief te zijn. Dit wekt sympathie op bij gebruikers, hun klanten, en die waardering levert weer geld op. Dat is waar het uiteindelijk allemaal om draait.
Tenminste, tot op zekere hoogte. Want wat de consument wil moet wel in lijn liggen met hun zakelijke normen en waarden. Het moet iets ‘goeds’ of positiefs zijn. Zodra een emoji-voorstel controversieel of politiek beladen is, is de kans klein dat het er komt. Zo werd er massaal om een cannabis-emoji gevraagd, wat Unicode keer op keer weigerde. Aanvragers, zoals de Amerikaanse cannabisverpleegkundige Jessie Gill, bleven beteuterd achter. Gill, die na een ruggenmergletsel eerst met tegenzin cannabis-patiënt werd en nu niet meer zonder kan, snapt de keuze niet: “Er zijn maar liefst 8 verschillende emoji die aan alcohol refereren, terwijl alcohol nooit mensen helpt. Waarom is er geen plek voor cannabis?” In Nederland wordt cannabis gedoogd: je mag een joint roken maar meerdere planten in huis wordt ingewikkeld. In Amerika mag je cannabis gebruiken als de dokter dat voorschrijft en in Canada is het zelfs helemaal gelegaliseerd. Maar er zijn ook landen waar je kop eraf wordt gehakt als je cannabis gebruikt. Door een cannabis-emoji toe te voegen aan het universele toetsenbord maken Unicode en de bedrijven meteen een politiek statement. Hetzelfde geldt voor klimaatverandering. Hoe geloofwaardig zijn bedrijven met winst als prioriteit als ze een klimaatverandering-emoji toevoegen? Het feit dat Big Tech met het voeden van consumentisme juist bijdraagt aan dit probleem, daar pronken ze liever niet mee.
Unicode en hun voting members spelen op safe. De paar emoji die een beetje on the edge zijn op ons toetsenbord: 🔪 💣 🗡, stammen allemaal nog uit het Japanse emoji-tijdperk, voordat Amerikaanse techbedrijven zich ermee gingen bemoeien. In 2016, een paar maanden na de dodelijke schietpartij in een nachtclub in Orlando, veranderde Apple hun pistool-emoji in een waterpistool. Zo maakten ze wel een politiek statement -tegen wapenbezit in de Verenigde Staten-, maar één die het leven voor iedereen leuker moet maken. Het risico op misverstanden (als een iPhone gebruiker een waterpistool naar een Android telefoon stuurde, verscheen er namelijk een gewoon pistool) namen ze op de koop toe. Inmiddels, drie jaar later, zijn wapens bijna helemaal verbannen. Op alle telefoons is er nu een waterpistool te zien.
Vorig jaar sprak ik een mediamanager van de Londense NGO Free Tibet. Zijn collega’s hadden een voorstel voor een Tibetaanse vlag emoji ingediend bij Het Unicode Consortium en er werd hen verteld dat de vlag al gecodeerd was. Waarom stond hij dan niet op het toetsenbord? De mediamanager begreep er niks van. Wat bleek, Unicode had wel de code gemaakt, maar de platforms hadden deze niet aan hun toetsenbord toegevoegd. Het heeft voor Unicode dus geen zin heeft om iets te coderen wat bedrijven niet willen, want de bedrijven moeten het uiteindelijk aan hun apparaten toevoegen. Blijkbaar kunnen ze ook beslissen om dat niet te doen. Als je het emoji proces naar een sprookje vertaald is Unicode de ridder en zijn de Big Tech bedrijven de verslindende monsters. Toen Unicode zich, op aandringen van een gebruiker, in de strijd wierp voor een geweer-emoji (hij werd zelfs gecodeerd) werd dit volledig genegeerd door de bedrijven. Met het gevolg dat wij er nu niet mee kunnen typen.
Het is absurd dat de symbolen waarmee 92% van de mensen hun berichten verrijkt – dat is dus bijna iedereen- wordt bepaald door slechts een handjevol mensen. Mensen die voor technologiebedrijven werken die al zoveel van ons digitale leven bepalen. Het is uniek dat via emoji commerciële bedrijven daadwerkelijk een deel van onze taal bepalen. Dat is het tegenovergestelde van hoe woorden ontstaan. Pas als veel mensen een woord gebruiken, komt het in het woordenboek terecht. Bij emoji werkt het precies andersom. Als poging om die top-down strategie van emoji te democratiseren lanceerde ik half november de app Emoji Voter. Hiermee kunnen gebruikers laten weten welke aanvragen voor nieuwe emoji Unicode volgens hen zou moeten accepteren. Nu de eerste resultaten binnen zijn, realiseer ik me dat het toetsenbord er anders uit zou zien als gebruikers het voor het zeggen hebben.
De smileys op ons toetsenbord nu uiten meer positieve dan negatieve emoties. Door daar vooral vrolijke dingen aan toe te voegen en wapens te verbannen of veranderen in speelgoed stimuleren bedrijven optimisme, de olie voor het kapitalisme. Ze stimuleren dat we liefde naar elkaar sturen in plaats van haat. Ze zetten aan tot positiviteit in plaats van een kritiek op hoe onze huidige samenleving in elkaar steekt. De klimaatverandering-emoji werd afgewezen door Het Unicode Consortium, maar de ijsbeer-emoji eindigde op de tweede plek in de Emoji Voter. De officiële aanvragers wilden een ijsbeer omdat dit de klimaatverandering kon symboliseren. Van de ruim 13.000 mensen die hun stem achterlieten vond maarliefst 75% dit ook belangrijk. Het blijkt voor de emoji jury gemakkelijker om een kritische boodschap toe te laten als het is verstopt achter het gezicht van een schattige beer. Dit jaar nog kunnen we namelijk ijsberen naar elkaar appen.
Zorgt het positieve symbolentoetsenbord er dan ook voor dat onze digitale gesprekken alleen over koetjes en kalfjes gaan? Dicteert Unicode ons met haar preutsheid? De praktijk bewijst het tegenovergestelde. Zo is er geen enkele emoji die letterlijk over seks gaat, maar dat weerhoudt ons appers er niet van over seks te appen. Dankzij onze creativiteit 🍆 🍑 💦 is emoji juist extreem geschikt (en doeltreffend, zo blijkt) om mee te flirten. Ook zijn er talloze emoji-synoniemen voor de alt-rightbeweging. Een 🥛, door de kleur, maar ook omdat witte mensen overwegend lactosetolerant zijn. Het ✌️ kan je ook zien als de letters W en P, wat staat voor White Power. En de 🐸 is een link naar Pepe The Frog, wat ooit een onschuldig stripfiguur was maar door alt right werd toegeëigend als mascotte. Als mensen behoefte hebben om over ernstige dingen te communiceren met emoji, vinden ze dus wel een oplossing.
Dat de emojiwereld er zo rooskleurig uitziet komt dus doorat emoji met een commercieel oogmerk worden bepaald. Met hun streven naar inclusiviteit probeert Unicode en hun handlangers (de bedrijven) van emoji een afspiegeling van de samenleving te maken, maar wel een zoals zij die het liefst zien. Het is duidelijk dat het toetsenbord er anders uit zou zien als gebruikers het voor het zeggen hadden. Dat het ontzettend moeilijk is om taal te dirigeren blijkt uit ons gebruik. Via dubbele betekenissen hebben we een manier gevonden om de censuur van Unicode te omzeilen. De 🍁 is het synoniem voor cannabis geworden en als de ijsbeer er dit jaar bijkomt wordt dit wellicht het symbool voor klimaatverandering. Wellicht, omdat deze eerst viral moet gaan wil iedereen deze tweede betekenis begrijpen en de emoji op die manier gebruiken. Er bestaat ook een kans dat de ijsbeer gewoon een ijsbeer blijft.
